Türk hava sahasında kaç uçak var ?

“Türk hava sahasında kaç uçak var?” sorusu kulağa masum geliyor ama yanıtı, tek bir rakama indirgenemeyecek kadar karmaşık. Sadece gökyüzündeki “anlık” sayıyı değil; hava sahasının nasıl tanımlandığını, kapasiteyi, gecikmeleri, jeopolitik etkileri ve şeffaflığı da tartışmak zorundayız. Bu yazıda, iddialı bir önerme ortaya koyuyorum: Asıl mesele sayının kendisi değil—hangi ölçütle, hangi zaman penceresinde ve hangi veriyle saydığımız. Gelin rakamların perde arkasına birlikte bakalım.

“Kaç Uçak Var?” Sorunun Kendisi Sorun

Bir ülkedeki anlık uçak sayısı, dakikalar içinde değişir. Üstelik “Türk hava sahası” dediğimiz şey iki ayrı FIR’dan (Ankara ve İstanbul) oluşur; ölçümün kapsamı—sivil/militer, transit/geçiş, iniş-kalkış—nasıl tanımlandığına göre bambaşka sonuçlar doğurur. Bu yüzden doğru soru şudur: “Hangi zaman aralığında, hangi hava sahası tanımıyla, hangi trafik segmentlerini sayıyoruz?” Eurocontrol ve DHMİ’nin raporları da metrikleri bu şekilde ayrıştırır. :contentReference[oaicite:0]{index=0}

Rakamlar Ne Diyor? (Çerçeve)

Türkiye hava sahasında 2023 yılında toplam 2,1 milyon uçuş gerçekleşti—kabaca “her 15 saniyede bir uçuş” anlamına geliyor. Basit bir ortalamayla bu, günde yaklaşık 5.700 uçuş demek. Ama ortalama sizi yanıltmasın; yaz aylarında pik yapar, kışın düşer ve gün içi dalgalanmalar büyüktür. :contentReference[oaicite:1]{index=1}

İşin bir de havaalanı boyutu var. İstanbul Havalimanı 2024’te Avrupa’nın en yoğun meydanıydı (günlük ~1.400–1.500 sefer bandı); Antalya ve Sabiha Gökçen de Avrupa’nın en yoğunları arasında sayıldı. Bu tablo, Türkiye’nin bir “bağlantı koridoru” olduğunu ve anlık sayıların çoğu zaman yüksek bantta seyredebileceğini gösteriyor. :contentReference[oaicite:2]{index=2}

2025 yazında Avrupa genel trafiği 2019 zirvesine yaklaştı; bu, Türkiye üzerinden geçen hatların da yoğunlaştığına işaret. Eurocontrol verileri, Temmuz 2025’te günlük ortalamanın 35 bini aştığını; Ağustos 2025’te Ankara ACC’nin çift haneli büyüme kaydettiğini gösteriyor. Bölgesel trafiğin yükselişi, anlık “gök üstü” sayılarını da yukarı iter. :contentReference[oaicite:3]{index=3}

Politika ve Jeopolitik: Sayıyı Kim, Ne Zaman Değiştiriyor?

Ukrayna savaşı gibi hava sahası kapatmaları, akışları Türkiye üzerinden yeniden yönlendiriyor; bu da anlık yoğunluğu büyütüyor. Öte yandan Türkiye’nin belirli operatörlere/hatlara kapatma veya kısıtlama kararları da sayıyı düşürebiliyor. 2025’te İsrail’e yönelik hava sahası kısıtları bunun güncel bir örneği. Yani “kaç uçak var?” sorusunun cevabı, yalnızca meteorolojiye veya talebe değil, güncel politikalara da bağlı. :contentReference[oaicite:4]{index=4}

Ölçüm Hakkında Neden Şüpheci Olmalıyız?

Bir: Anlık sayı, veri kaynağına (radar/ADS-B/planlı slot) ve filtreye göre değişir. İki: Transit (overflight) ile iniş-kalkış yapanları ayrı saymazsanız yorum bozulur. Üç: Asıl belirleyici unsur, “kaç uçak var”dan ziyade “kapasite ve gecikme performansı”dır. Eurocontrol’ün 2025 yaz verileri, en-route gecikmelerde %25–31’lik iyileşme bildiriyor; bu da aynı sayıda uçağın daha verimli yönetildiğini gösterir. :contentReference[oaicite:5]{index=5}

Kapasiteyi Değiştiren Sessiz Reform: FRATURK

Ankara ve İstanbul FIR’larında Serbest Rota Hava Sahası (FRA) uygulaması—FRATURK—trafik akışını “daha kısa, daha düz” rotalara taşıyarak yakıt ve zaman tasarrufu yaratmayı hedefliyor. Ölçtüğünüz anlık sayı aynı kalsa bile, sistem çıktısı (dakiklik, çevresel etki) iyileşebilir. Bu yüzden sadece “kaç uçak var?” diye sormak, resmi eksik okumaktır. :contentReference[oaicite:6]{index=6}

Zayıf Noktalar ve Tartışmalı Başlıklar

• Şeffaflık: Gerçek zamanlı, standartlaştırılmış “anlık uçak” göstergesi kamuya açık değil; farklı panolar farklı sonuçlar veriyor.

• Tanım kaosu: Sivil + askeri + genel havacılık aynı sepette mi? Overflight dahil mi? Bu sorular netleşmeden “tek sayı” iddiası yanıltıcıdır.

• Bölgesel dalgalar: Grevler, fırtınalar, rerouting kararları anlık patlamalara yol açıyor; dün doğru olan bugün yanlış olabilir. (Örn. Avrupa’daki ATC kısıtları.) :contentReference[oaicite:7]{index=7}

Provokatif Sorular (Yorumlarda Buluşalım)

Gerçekten ihtiyacımız olan şey “tek bir sayı” mı, yoksa gecikme/dakiklik/karbon verileri mi?

Anlık kalabalık yerine “yolcu başına dakika gecikme” gibi kalite metriklerini mi konuşmalıyız?

FRA ve yeni teknolojiler (tahminleyici akış yönetimi) aynı gökyüzünde “daha çok uçağı” daha güvenli yönetmeye yeter mi?

Jeopolitik kararlar veriye nasıl yansıtılmalı; kamu hangi paneli referans almalı?

Pratik Bir Rehber: Sayıyı Doğru Okumak

1) Zaman penceresini belirtin (anlık, saatlik, günlük). 2) Kapsamı yazın (Ankara+İstanbul FIR; sivil/askeri; overflight dahil). 3) Kaynağı ekleyin (DHMİ/Eurocontrol). 4) Sayıyı performans metrikleriyle birlikte değerlendirin (gecikme, rota kısalması, emisyon). DHMİ’nin aylık istatistikleri ve Eurocontrol’ün aylık ağ raporları, bu çerçevenin temel taşlarıdır. :contentReference[oaicite:8]{index=8}

Sonuç: Sayıya Değil, Sisteme Takılalım

Bugün “Türk hava sahasında kaç uçak var?” sorusunun tek satırlık bir cevabı yok—olması da gerekmiyor. Çünkü asıl hikâye, aynı gökyüzünde daha güvenli, daha dakik ve daha temiz bir akışı mümkün kılan kurallarda, teknolojide ve işbirliğinde yatıyor. Rakam peşinde koşarken, metrikleri ve bağlamı unutmayalım. Sizce kamuya açık “anlık uçak” göstergesi mi daha faydalı olurdu, yoksa gecikme ve emisyon panoları mı? Görüşlerinizi ve deneyimlerinizi paylaşın; tartışmayı birlikte keskinleştirelim.